Kur Amerikanët mendojnë për komu.nizmin në Evropën Lindore, ata kujtojnë ku.fizimet e udhëtimit, peizazhet e zymta të betonit gri, burrat dhe gratë e mjera që vu.anin në rra.dhët e gjata për të bërë pazar në marketet boshe dhe shër.bimet sekr.ete që zhbironin në jetët private të qytetarëve. Edhe pse shumica prej këtyre janë të vërteta, kjo pjesë e jetës ko.muniste nuk e shfaq panoramën e plotë të historisë.

Disa mund të kujtojnë se gratë e bllokut Lindor përfituan shumë të drejta dhe privilegje të panjohura për demokracitë liberale të asaj kohe, duke përfshirë investime madhore të shtetit në arsimimin dhe trajnimin e tyre dhe bashkëpunimin e tyre me forcën punëtore. Por ka edhe një tjetër avantazh që ka marrë më pak vëmendje: Gruaja nën sistemin kom.unist kishte më shumë këna.qësi se.ks.uale.

Një studim soci.ologjik krahasues i Gjermanëve të Lindje dhe Perendimit i realizuar pas ribashkimit në 1990 zbuloi se gratë Lindore kishin dy herë më shumë or.ga.zma sesa gratë Perendimore. Kërk.uesit u mrekulluan me këtë pabarazi në kënaq.ësinë e rap.ortuar se.ksua.le, sidomos pasi që gratë vu.anin nga bar.ra e njohur e dyfishtë e punësimit formal dhe punës në shtëpi.

Në kontrast, gratë e Gjermanisë Perendimore pas lu.ftës kishin qëndruar në shtëpi duke sh.ijuar të gjitha paj.isjet e kursimit të punës të prodhuara nga ekonomia kapi.taliste e zhurmshme. Por ata bënin më pak s.ks, dhe s.ks më pak të kë.naqshëm, sesa gratë që u duhej të qëndronin në rradhë për një letër higj.enike.

Si ta llogarisim këtë aspekt të jetës pas Perdes së Hekurt?

Merrni në konsideratë Ana Durcheva nga Bullgaria. Duke jetuar 43 vite të jetës së saj nën reg.jimin ko.munist, ajo shpesh ankohej se marketet e reja të lira e peng.onin aftësinë e bullgarëve për të zhvilluar ma.rrëd.hënie të shën.detshme das.hurore.

Ajo ishte një nënë beq.are për disa vite, por ajo insistoi se jeta e saj para vitit 1989 ishte më e kën.aq.shme sesa ekzistenca stre.suese e vajzës së saj, e cila lindi në fund të viteve 1970.

Kjo ndarje brezash ndërmjet nënave dhe bijave që u rriten në njërën nga anët e vitit 1989 mbështet idenë se gratë kishin jetë më të për.mbushura gjatë kohës së kom.unizmit. Dhe ato e zot.ëronin këtë cilësi të jetës për shkak se re.gjimet e shikonin emancipimin e gruas si thelbësore ndaj shoqërive “socialiste shkencore” të avancuara, ashtu siç ato e shikonin vetë veten.

Edhe pse shtetet kom.uniste të Evropës Lindore kishin nevojë për për punën e grave për të realizuar programet e tyre për industrializim të shpejtë pas Lu.ftës së Dy.të Botërore, themeli ideologjik për barazinë mes grave dhe burrave u drejtua nga August Bebel dhe Friedrich Engels në shekullin e XIX.

Pas marrjes së bolshevikëve, Vladimir Lenin dhe Aleksandra Kollontai realizuan një revolucion se.ks.ual në fillimet e viteve të Bashkimit Sovjetik, ku Kollontai argumentonte se das.huria duhet të lirohet nga kon.siderimet ekonomike.

Rusia zgjeroi plotësisht aft.ësinë e grave në vitin 1917, tre vite përpara SHBA-së. Bolshevikët liberalizuan gjithashtu ligjet e div.orcit. Gratë u mobi.lizuan në forcën e punës dhe u bënë të pavarura nga burrat.

Ky studim përfshin edhe Shqipërinë. Në Azinë qëndrore në vitet 1920, gratë ruse morën pjesë në kryqëzata për lir.inë e grave mysl.imane. /Kristen R. Ghodsee, “The New York Times”